Բաժին : Վերլուծություն
Թուրքերը գրավում են Վրաստանը. ի՞նչ կլինի Ջավախքի հետ
Հայտնի է, որ Հայաստանի համար կարևորագույն նշանակություն ունեցող հարցերից մեկը, որն, առանց չափազանցության, ռազմավարական կարևորություն ունի մեր երկրի ու նույնիսկ ժողովրդի համար, Ջավախքի հարցն է:
Ջավախքի հետ կապված խնդիրներն, անկասկած, բազում են՝ սկսած տեղի հայության սոցիալական վիճակից, արտագաղթից՝ մինչև վրացական իշխանությունների կողմից ոչ այնքան բարեհաճ վերաբերմունք՝ հանդեպ ջավախահայության ու նույն իշխանությունների կողմից վարվող ձուլողական քաղաքականություն:
Մեկ կարևորագույն խնդիր, սակայն, այս ողջ ընթացքում, թերևս, դուրս է մնացել ուշադրությունից. Վրաստանում թուրքական գործոնի հզորացման փաստն է: Սա խնդիր է, որը, թերևս, ոչ միայն տեղի հայությանն է այլևս վերաբերում, այլև հենց Վրաստանին: Բանն այն է, որ այս տարիների ընթացքում Թուրքիայի հզորացմանը զուգահեռ Անկարան յուրատեսակ քաղաքականություն է շարունակաբար վարել. արել է իրենից կախված ամեն ինչ՝ Կովկասում, բայց հատկապես Վրաստանում հզորացնելու թուրքական տարրը: Բանը հասել է նրան, որ Աջարիայի մեծ մասը թուրքերն այսօր արդեն հասցրել են գնել, ու միևնույն խնդիրը սպառնում է նաև Վրաստանի մայրաքաղաք Թբիլիսիին:
Չնայած Ջավախքը համարվում է գլխավորապես հայերով բնակեցված տարածաշրջան, սակայն թուրքական տարրը հետզհետե զգալի է դառնում նաև այստեղ: Բանը հասել է նրան, որ բիզնես ոլորտում ևս թուրքական տարրը բավականին զգալի է դարձել, ու նույն այդ թուրքական բիզնեսի ներկայացուցիչները կոնկրետ ագրեսիվ վերաբերմունք են ցուցաբերում մյուսների նկատմամբ ու անում ամեն ինչ՝ խուսափելու ավելորդ մրցակցությունից, ինչը, պետք է խոստովանել, բավական հաջող կերպով ստացվում է նրանց մոտ:
Հարց է առաջանում՝ ի՞նչ է լինելու Ջավախքի հետ ասենք 5-10 տարի հետո մի պարագայում, երբ մի կողմից թուրքական տարրը Վրաստանում հետզհետե հզորանում ու ընդլայնվում է թե՛ քանակապես, թե՛ ֆինասատնտեսական առումներով, մյուս կողմից՝ Ջավախքից տեղի է ունենում հայ բնակչության արտահոսք հիմնականում Ռուսաստանի Դաշնություն: Եթե իրականություն դառնան ամենահոռետեսական սպասումներն, ապա պարզից էլ պարզ է, որ ջավախահայությանը լավ օրեր չեն սպասվում, ու նույնիսկ չի բացառվում Ջավախքի հայաթափումը:
Այս իրավիճակում միակ ելքը ստեղծված իրավիճակից մնում է Հայաստան-Ջավախք կապի ընդլայնումը, Վրաստանում հայկական համայնքի ու հայկական պետության միջև առկա կապերի հզորացումն ու ամրապնդումը: Պետք է մեկ բան հստակ լինի բոլորի համար՝ չի կարող կենսունակ վիրահայ համայք լինել և կամ Ջավախք, եթե Հայաստանը պատշաճ ուշադրություն չդարձնի թե՛ վիրահայությանը, թե՛ Ջավախքին: Ակնհայտ է, որ այս իրավիճակում վրացական իշխանությունները կարող են հայկական կողմի համար դաշնակիցների դերում հանդես գալ, քանի որ վրացիներն էլ են հասկանում, որ թուրքական տարրի հզորացումն արմատապես հակասում է Վրաստանի ազգային, պետկան շահերին:
